Näcäf müällim (xatirälär)

Mehman Äliyevin “Näcäf Näcäfovun därsläri” yazısını oxuduqdan sonra Näcäfin başqa “därsläri” haqqında yazmaq qärarına gäldim…

Biz çox vaxt yalnız här hansı fänni tädris edän şäxsläri müällim adlandırırıq. Lakin bu fikirlä män qäti razı deyiläm. Tähsilin än äsas mäqsädi insan yetişdirmäkdir. Bu mänada müällim dedikdä män elä bir ziyalını näzärdä tuturam ki, öz ziyasını tämännasız ätrafa yayır vä böyük mänada xalqa yol göstärän mayaka çevrilir, öz şäxsi nümunäsilä insanlara İNSANLIĞI öyrädir. Dünya belä müällimlärin çiynindä dayanıb. Peyğämbärlär, imamlar, imanlı alimlär, imanlı ämäli salehlär, kainatda özlärini vä yerlärini därk edän insanlar bäşäriyyätin müällimläridirlär. Çox täässüflär olsun ki, belä insanların qiymätläri yalnız onlar dünyalarını däyişändän sonra verilir. Bälkä dä belä olmalıdır… Çünki belä insanlar “xalq bilmäsä dä xaliq bilär” qayäsini öz häyatlarının şüarı etmişlär.

Näcäf bäylä ilk tanışlığım 1989-cu ilä täsadüf edir. Lakin bu hälä dostluq säviyyäsinä qalxmamışdı. O, meydan häräkatındakı çıxışlarındakı täväzökarlıq, bäzi “cılız siyasätbazlardan” färqli olaraq gözä soxulmamaq, süni hörmät xatirinä qeyri-ciddi çıxışlar etmämäk, lazım olan sözü vä häräkäti yerindä vä vaxtında demäk-etmäk kimi yüksäk insani keyfiyyätlärilä mänim diqqätimi cälb etmişdi. İkinci däfä onunla yollarımız neft şirkätindä käsişdi. Lakin här iki halda bir-birimizlä yaxından tanış olmaq imkanı äldä etmädik. Yalnız 1996-cı ildän Sabit Bağırovun rähbärlik etdiyi “Sahibkarlığa vä Bazar İqtisadiyyatının inkişafına yardım fondunda” işä düzäldikdän sonra Näcäf bäylä tanışlığımız dostluğa çevrildi.

Näcäf bäylä män 4 ilä yaxın bir otaqda işlädik. O fondun vitse-prezidenti, män isä kompüter mütäxässisi kimi. 1997-ci ilin ävvällärindä “Mäşvärät” bülleteninin ilk nömräsinin çapına hazırlaşırdıq. Bu bülleten äsasän iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahälärini ähatä edän vä qanunvericiliklä nizamlanmalı mäsäläläri açıqlayan mäqalälär olub, Azärbaycan Respublikası parlamentinin millät väkillärinä onların qanunyaratma işlärinä yardım üçün näzärdä tutulurdu. Bir däfä Näcäf bäy, indi yadımda deyil daha bir neçä näfär bizim otaqda oturub, bülletenä ad seçirdilär. Çox adlar çäkilsädä müäyyän bir qärara gälä bilmirdilär. Här bir adın bir “ämması” var idi. Män bu müzakirälärdä iştirak etmirdim, kompüterdä näisä vacib bir işlä mäşğul idim. Amma birdän fikrimä “birgä müzakirä” mänası verän äräb mänşäli “mäşvärät” sözü gäldi. Dedim. Näcäf bäydän başqa hamı därhal bu yeni adın müzakiräsinä başladılar. İştirak edänlärin äksäriyyäti “rusdilli” olduqları üçün bu söz onlar üçün bir qädär başqa cür säslänirdi. Etiraz edänlär dä oldu. Düzü heç güman etmirdim ki, bu ad qäbul olunacaq. Näcäf bäy “mäşvärät” sözünün mänasını açıqlayandan sonra mübahisälärä son qoyuldu vä yekdilliklä bülletenä “Mäşvärät” adını verdik. Män o gün Näcäfi yüksäk mälumatlı bir şäxs kimi “käşf” etdim.

Mänim äsl sänätim mühändis-proqramçıdır. Fondda äsas işlärimdän biri kompüterdä çap mämulatlarının tärtibatı oldu. “Mäşvärät”ä qädär bir neçä bülleten vä kitab tärtibatı işlärilä mäşğul olmuşdum. Yalnız “Mäşvärät” bülletenin hazırlanması zamanı bu işdä hälä çox “kal” olmağım üzä çıxdı. Bülletenin maketini hazırlayarkän Näcäfin baş redaktor kimi buraxacağımız väsaitin hansı şäkildä olması haqında fikirlärilä qätiyyän razılaşmırdım. Sonralar – “Mäşvärät”in maketi tam hazır olandan sonra fikirlärimin kökündän sähv olması iräli çıxdı. Näcäf tärtibatla bağlı sähv fikirlärimi ardıcıl vä säbrlä (şäxsän män elä säbr yiyäsi deyiläm) başa salırdı. Bir däfä hätta mänä poliqrafiyanın näzäri äsasları haqqında bir kitab gätirib, oxumağımı mäslähät gördü. Bir neçä häftädän sonra mänim “kor” inadımdan bir şey qalmadı. Bülletenin üz qabığını hazırlayarkän o, rässam Şerifi dävät etmäk istädiyini bildirändä, hamımız etiraz etdik vä bu işin öhdäsindän özümüzün gäläcäyimizi bildirdik. O vaxt Näcäfin dediyi sözlär indiyä qädär yadımdadır: “O şeyläri ki, rässam görür, biz görä bilmärik.” Onun täkidi ilä biz Şerifi dävät etdik. Näticädä bülletenin orjinal üz qabığı alındı (çox täässüf ki, sonralar bülletenin ofset çap üsullundan äl çäkdik vä üz qabığının ävvälki orjinallığını itirdik). İndiyä qädär çoxlu miqdarda çap mämulatlarının kompüter tärtibatı ilä mäşğul olmuşam. Müäyyän müväffäqiyyätlär dä qazanmışam. Kompüter-tärtibatçı kimi öz dostum vä müällimim Näcäf bäyä borcluyam!

1997-ci ildän äsasän tähsil problemläri ilä mäşğul olmağa başlamışdım. Müxtälif fännlär üzrä minlärlä testi ähatä edän “Orta vä ali mäktäb şagird/täläbäläri üçün test sistemi”ni hazırlamışdım. Bir däfä söhbät bu sistem haqqında oldu. Män bu sistemin funksional imkanları haqqında Näcäfä danışdım. O çox diqqätlä mäni dinlädi. Üstündän bir neçä ay keçändän sonra bir däfä Näcäf test sisteminä bir neçä yeni funksional imkanı älavä etmäyi mäslähät gördü. Bu imkanları mänä elä şärh etdiki, män tääcüb içindä qaldım. Kompüterdän ibtidai säviyyädä (Word, Excel) istifadä edän bir insanın kompüter texnologiyaları haqqında belä därin fikirlär söylämäsi mänim üçün çox gözlänilmäz idi. Bundan başqa bir neçä aydan sonra, täzädän bu mövzuya qayıtması bu ağır işdä mänä tämännasız yardım etmäk istäyi mäni riqqätä gätirdi.

1998-ci ildä uzun xästälikdän sonra Näcäfin atası dünyasını däyişdi. Biz dostlar Näcäfin atasının hüzr mäclisindä iştirak edirdik. Atasının, ägär sähv etmirämsä 7-sindä, Näcäf ehsanla bağlı mänä bir neçä sual verdi (dinlä bağlı nisbätän mälumatlı olduğum üçün) vä atasının 40-nın ehsanını uşaq yetim evlärinin birindä vermäk istädiyini bildirdi. Bu fikirin çox gözäl olduğunu söylädim. Müäyyän olunmuş gün dostumuz Ädalät bäy vä Press Klubdan bir neçä yoldaş, avtobusla Märdäkandakı uşaq evlärindän birinä getdik vä ehsanı verdik. Kimsäsiz uşaqlara verilmiş bu ehsan bizim hamımıza mänävi rahatlıq verdi. Bu mäclisdä Näcäf iştirak etmirdi. Mänim üçün bu çox müämmalı idi. Düzü bunu açıb ağartmadıq da… Ancaq sonradan bildim ki, Näcäf ciddi xästälänib…

O öz xästäliyi ilä 1 il mübarizä apardı. Axırı vaxtsız ölüm olacaq bu xästäliyin qarşısında sınmayan Näcäfin än böyük därslärindän biri dä ölüm qarşısında äyilmäzlik därsi idi…

Etibar Axundov
17/12/2001