Azärbaycan Respublikasının Tähsil Qanunu

Maddä 29.     Tähsilin idarä olunması

Tähsili idarä etmäk üçün dövlät vä ictimai özünüidarä orqanları sistemi yaradılır. Hämin orqanlar tähsil qanunvericiliyinin müäyyänläşdirdiyi sälahiyyätlär hüdudlarında fäaliyyät göstärir vä qanunla qadağan olunmamış qaydada täşäbbüskarlıq fäaliyyäti göstärirlär. Tähsilin idarä olunması Tähsil Qanunu, müvafiq qanunvericilik aktları, äsasnamälär vä tähsil müässisälärinin nizamnamäläri ilä tänzim edilir.

Azärbaycan Respublikası hökumäti, Xalq Tähsili Nazirliyi, habelä yerli tähsil orqanları tähsil sistemini idarä edän başlıca subyektlärdir.

Tähsil müässisälärinin idarä olunmasında yerli dövlät orqanları, müvafiq elmi-pedaqoji kollektivlär, peşä yaradıcılıq ittifaqları, cämiyyätlär, ictimai-siyasi qurumlar vä ictimaiyyät iştirak edir.

Qeyri-dövlät tähsil müässisäläri tähsil qanunvericiliyinä äsaslanan nizamnamälär äsasında idarä olunur.

Maddä 30. Azärbaycan Respublikasının Nazirlär Kabineti

Nazirlär Kabineti tähsilin strategiyasını müäyyänläşdirir. Bu mäqsädlä: Tähsil Qanununun, bu barädä müvafiq qanunvericilik aktlarının vä sänädlärin icrasına näzarät edir; tähsil sisteminin idarä olunmasının täşkilat strukturunu müäyyän edir; tähsilin märkäzi dövlät idarä strukturlarını yaradır vä onlara rähbärlik edir; dövlät idaräçiliyindä olan peşä-ixtisas tähsili müässisälärini yaradır, yenidän täşkil edir vä läğv edir; peşä-ixtisas tähsili müässisäläri üçün ixtisasların siyahısını täsdiq edir, sosial sifarişdän asılı olaraq belä ixtisasları açır vä bağlayır; dövlät tähsil standartlarını täsdiq edir, tähsil barädä qäbul olunan sänädlärin hämin standartlara müvafiq olmasına näzarät edir; tähsil müässisäläri, onların attestasiyası, akkreditasiyası vä lisenziyalaşdırılması barädä dünya standartına müvafiq olan äsasnamäläri täsdiq edir; tähsilin inkişafına dair dövlät, hämçinin beynälxalq proqramlar hazırlayıb häyata keçirir; tähsilin maliyyäläşdirilmäsi üçün milli gälirdän pay ayrılması, tähsillä bağlı respublika büdcäsinin, tähsilin inkişaf fondlarının formalaşdırılması barädä täkliflär verir; tähsilin maliyyäläşdirilmäsinin dövlät normativlärini, tähsil sistemi işçilärinin ämäk haqqının ödänilmäsi qaydasını, ämäk haqqı minimumunu, güzäşt vä imtiyazları, täläbälärin täqaüdlä tä`min olunmasının, digär kateqoriyalardan olan pedaqoji işçilärin, tähsil vä tärbiyä alanların sosial müdafiäsinin norma vä qaydalarını müäyyän edir; tähsilin inkişafını stimullaşdıran vergi siyasäti yeridir; yüksäk ixtisaslı mütäxässislärin attestasiyasının täşkil olunmasına rähbärlik edir; tähsil sistemi işçiläri üçün fäxri adlar vä mükafatların tä`sis olunması barädä mäsälä qaldırır.

Maddä 31. Azärbaycan Respublikası Xalq Tähsili Nazirliyi

Xalq Tähsili Nazirliyi tähsil sisteminin märkäzi idarä orqanı olmaqla tähsil sahäsindä vahid dövlät siyasäti hazırlanmasında iştirak edir vä onun häyata keçirilmäsini tä`min edir; tähsil qanunvericiliyinin icrasına vä tähsilin dövlät standartlarına riayät edilmäsinä näzarät edir; tähsil sistemi üçün informasiya xidmäti täşkil edir; tähsil müässisälärinin vä orqanlarının normal fäaliyyätini tä`min etmäyä qadir olan sadä tänzimlämä, älaqäländirmä, elmi-metodiki informasiya tä`minatı yaradır; tähsil sisteminä elmi rähbärliyi vä bu sahädä proqnozlaşdırmanı tä`min edän, zäruri normativ sänädlär hazırlayan yüksäk ixtisaslı mütäxässislärdän ibarät Dövlät Ali Ekspert Komissiyası yaradır; mülkiyyät formasından asılı olmayaraq tähsil qanunvericiliyinin icrasına näzarät edir; tähsil müässisäläri, maarif orqanları haqqında nümunävi äsasnamälärin vä digär sänädlärin hazırlanmasını tä`min edir, elmi-pedaqoji kadrların attestasiyasının keçirilmäsi vä nizamnamälärin qeydiyyata alınması qaydalarını täsdiqläyir; mülkiyyät formasından asılı olmayaraq, tähsil müässisäläri üçün nümunävi äsasnamälärin, baza tähsil planının, proqramların, därsliklärin, därs väsaitlärinin vä tädris motodiki materialların hazırlanmasını vä näşrini täşkil edir, tä`lim-tärbiyä müässisälärinä tädris-metodiki vä informasiya kömäkliyi göstärir; tähsil müässisäläri vä idarälärinin maliyyäläşdirilmäsini vä maddi-texniki tächizatının müvafiq normalarını müäyyän edir; sälahiyyätinä müvafiq olaraq tähsil müässisälärini läğv edir, yenidän täşkil edir, yaradır, onların nizamnamäsini qeydä alır, habelä tabeliyindä olub-olmamasından vä mülkiyyät formasından asılı olmayaraq, başqa tähsil müässisäläri vä tähsil idarälärinin yaradılmasına, läğvinä vä yenidän qurulmasına rä`y verir; tähsil müässisäsinin açılması üçün lisenziya verir; tähsil müässisälärinin yaradılması vä läğvi ilä älaqädar väsatät qaldırır.

Maddä 32. Yerli tähsil orqanları

Yerli tähsil müässisälärini idarä etmäk üçün Xalq Tähsili Nazirliyinin yerli orqanları - tähsil şö`bäläri yaradılır. Yerli tähsil şö`bälärinin fäaliyyäti aşağıdakı istiqamätlärä yönäldilir: sälahiyyätläri daxilindä dövlätin tähsil siyasätini häyata keçirmäk; tähsil qanunvericiliyinin pozulmasına yol vermämäk; tädris-tärbiyä müässisälärinin elmi-metodiki tä`minatının täşkili; tähsil işçilärinin peşä hazırlığının täkmilläşdirilmäsi vä onların yenidän hazırlanması; pedaqoji kollektivlär, istehsal müässisäläri, ailä vä ictimayyätin uşaqların tä`lim-tärbiyäsi sahäsindä fäaliyyätini älaqäländirmäk; yerli täläbatı müäyyänläşdirmäk äsasında pedaqoji kadrlar, hämçinin müxtälif kateqoriyalardan olan mütäxäsislär yetişdirmäk barädä dövlätä sifaririşlär hazırlamaq, bu barädä müvafiq müqavilälär bağlamaq; tähsilin säviyyäsinä, tähsil işçilärinin peşä hazırlığına vä yerli ähämiyyätä malik olan tädris-tärbiyä müässisälärinin attestasiyasına olan dövlät täläblärinin yerinä yetirilmäsinä näzarät.

Yerli tähsil orqanları Xalq Tähsili Nazirliyinä täbedirlär.

Maddä 33. Yerli dövlät idarä orqanları

Yerli dövlät idarä orqanları öz sälahiyyätläri çärçiväsindä dövlätin tähsil siyasätinin häyata keçirilmäsindä iştirak edirlär. Yerli dövlät idarä orqanlarının sälahiyyätinä daxildir:yerli büdcä hesabına maliyyäşdirmä normativlärini müäyyän etmäk; ärazilärindä yerläşän tädris-tärbiyä müässisälärini maliyyäläşdirmäk; bölgänin xüsusiyyätläri, perspektivläri vä sosial-iqtisadi inkişafını näzärä almaqla tähsilin inkişafı qayğısına qalmaq, maddi bazasını möhkämländirmäk, täsärrüfat tächizatını tä`min etmäk; tähsil işçiläri vä tähsil alanların sosial müdafiäsini tä`min etmäk; könüllü ayırmalar hesabına tähsil fondu yaratmaq; mäktäbyaşlı uşaqların qeydiyyatını vä tähsil almasını tä`min etmäk; valideyn himayäsindän mährum olmuş vä yetim qalmış yetkinlik yaşına çatmamış uşaqların himayäyä götürülmäsini tä`min etmäk; yaşayış yerlärindä uşaqların tärbiyäsi, qabiliyyätlärinin inkişafı vä maraqlarının tä`min olunması üçün zäruri şärait yaratmaq; känd yerlärindä, zäruri hallärda uşaqların tähsil müässisäsinä näqliyyätla pulsuz aparılıb-gätirilmäsini tä`min etmäk; müvafiq tädris-tärbiyä müässisälärinin açılması, läğv olunması vä yenidän täşkil edilmäsi barädä mäsälä qaldırmaq.

Yerli dövlät idarä orqanları tähsil müässisälärinin idarä olunması ilä älaqädär mäsälälärä müdäxilä etmirlär.

Madddä 34. Tähsil sistemindä ictimai özünündarä orqanları

Tähsil sistemindä ictimai özünüidarä orqanları aşağıdakılardır: tä`lim-tärbiyä müässisäsinin ümumi yığıncäğı (konfransı); tä`lim-tärbiyä müässisäsinin şurası; tähsil işçilärinin rayon, şähär konfransları; rayon, şähär tähsil şuraları; tähsil işçilärinin respublika qurultayı; Azärbaycan Respublikasının Tähsil Şurası.

İctimai özünüidarä orqanları tähsil müässisälärinin tä`lim-tärbiyä, elmi-tädqiqat, metodika, maliyyä-täsärrüfat, kommersiya-iqtisadi, kadr fäaliyyätinin müxtälif mäsälälärinin hällinä yönälmiş sämäräli täkliflär verir, bununla idaräçilikdä iştirak edirlär.

Maddä 35. Tä`lim-tärbiyä müässisälärinin özünüidaräsi

Tähsil müässisälärinin özünüidarä hüququna aşağıdakılar daxildir:öz işini müstäqil surätdä planlaşdırmaq, tä`lim-tärbiyä, elmi-tädqiqat, metodiki, maliyyä-täsärrüfat, iqtisadi-kommersiya vä s. mäsäläläri särbäst surätdä häll etmäk; dövlät sifarişini, hämçinin ayrı-ayrı müässisä, täşkilat, idarä vä vätändaşların sifarişlärini näzärä almaqla qäbul planının müäyyänläşdirilmäsindä iştirak etmäk; tähsilin mäzmununun mäktäb komponentini, tä`limin forma vä metodlarını müäyyän etmäk; müässisäni kadrla komplektläşdirmäk, o cümlädän başqa dövlätlärin vätändaşlarını işä qäbul etmäk; müäyyän olunmuş ämäk haqqı fondu çärçiväsindä müässisänin quruluşu vä ştat cädvälini täsdiq etmäk; maliyyäläşdirmänin müxtälif növlärindän särbäst istifadä etmäk; tädris-tärbiyä müässisäsindä iaşä üzärindä ictimai näzaräti häyata keçirmäk.

Maddä 36. Tä`lim-tärbiyä müässisälärinin tä`sis olunması şärtläri

Tä`lim-tärbiyä müässisäsi cämiyyätin täläbinä uyğun olaraq yaradılır. Bunun üçün müvafiq kadr potensialı, maddi-texniki vä elmi-metodiki baza olmalıdır. Tädris-tärbiyä müässisäsi onun statusu vä mülkiyyät formasından asılı olmayaraq, dövlät standartının täläbinä müvafiq tärbiyä vä tähsil vermälidir.

Dövlät ähämiyyätli tä`lim-tärbiyä müässisälärinä olan täläbatı vä bu cür tädris-tärbiyä müässisälärinin şäbäkäsini Nazirlär Kabineti, yerli ähämiyyäti olan tädris-tärbiyä müässisälärinin açılmasına olan täläbi isä yerli dövlät idarä orqanları müäyyänläşdirir.

Maddä 37. Dövlät tähsil müässisäsinin idarä olunması

1. Dövlät tähsil müässisäläri qanunvericiliyi vä tä`lim-tärbiyä müässisäsinin buna müvafiq olan nizamnamäsi äsasäında idarä olunur. Nizamnamä tä`sisçilär täräfindän täsdiq olunur vä müässisä Azäpbajcan Respublikasının müvafiq qanunu ilä müäyyänläşdirilmiş qaydada dövlät qeydiyyatına alınır. Dövlät qeydiyyatından keçmämiş tä`lim-tärbiyä müässisäsi hüquqi şäxs sayılmır.

2. Yerli tä`lim-tärbiyä müässisälärinin, hämçinin dövlät ähämiyyätli tähsil müässisälärinin tä`lim-tärbiyäni täşkil edän ilkin strukturlarının sälahiyyätläri artırılır, onların fäaliyyäti xüsusi äsasnamälärlä tänzim olunur.

3. Dövlät tä`lim-tärbiyä müässisäsinä müvafiq olaraq müdir, direktor, rektor, prezident vä s. başçılıq edir. Tähsil müässisäsinin başçısı hämin müässisänin nizamnamäsinä äsasän 5 il müddätinä (iki müddätdän artıq olmayaraq) seçilir. Özünü doğrultmayan başçı nizamnamäyä äsasän geri çağırıla bilär.

4. Härbi vä polis mäktäblärinin räisläri müvafiq qaydada tä`yin olunurlar.

Maddä 38. Qeyri-dövlät tä`lim-tärbiyä müässisälärinin idarä olunması

Qeyri-dövlät tä`lim-tärbiyä müässisäläri respublikanın tähsil qanunvericiliyinä vä xüsusi normativ aktlara müvafiq olan nizamnamä äsasında idarä olunur. Bu müässisäsinin tä`sisçiläri tähsilin dövlät standartlarına müvafiq qurulmasına mäs`uliyyät daşıyırlar; tähsil müässisälärinin fäaliyyäti näticäsindä äldä edilän gälirdän tähsil müässisälärin daha da inkişaf etdirilmäsi mäqsädilä istifadä olunur, tähsilin maddi-texniki bazası genişländirilir vä müasirläşdirilir, tä`lim stimullaşdırılır, täkmilläşdirilir, elmi araşdırmalar därinläşdirilir, uşaqların, şagird vä müällimlärin sosial-iqtisadi mänafeläri daha dolğun tä`min edilir, tähsil müässisälärinin xarici ölkälärlä älaqäläri genişländirilir.

Äldä olunan gälirdän şäxsi qazanc mäqsädilä istifadä olunmur.

Maddä 39. Tähsil müässisälärinin elmi-metodiki vä informasiya tä`limatı

Ali mäktäblär, elmi-tädqiqat institutları, pedaqogika vä psixalogiya sahäsindä araşdırmalar aparan elmi-tädqiqat kollektivläri, iqtisasartırma institutları, kitabxanalar, informasiya orqanları vä başqa elmi-metodiki müässisälär müvafiq tähsil ocaqları, täşkilatları vä kollektivläri ilä, habelä yaradıcılıq birlikläri, cämiyyätläri, assosiasiyaları ilä sıx ämäkdaşlıq şäraitindä tähsilin elmi-metodiki vä informasiya tä`minatını häyata keçirirlär. Respublikanın mäktäbäqädar vä ümumi orta tähsil müässisälärinin kadr, elmi-näzäri, praktiki vä metodiki problemlärini häll edän vahid pedaqoji märkäz - üçpilläli tädris, elmi-tädqiqat vä täcrübä kompleksi olan ali tähsil müässisäsi - Pedoqoci Universitet, hämçinin Azärbaycan Dövlät Elmi Tädqiqat Tähsil Problemläri Märkäzi yaradılır. Xalq Tähsili Nazirliyi bütün pillälärdän olan tädris müässisälärini tädris planları vä proqramlarının tänzimlänmäsini, buna müvafiq olaraq yeni därsliklär yaradılmasını tä`min edir.

Pedaqoji mätbuat, därsliklär, tädris-metodiki väsaitlärin näşri, ali mäktäblärin näşriyyatları dövlät väsaiti hesabına maliyyäläşdirilir.

Maddä 40. Tähsil sistemindä psixoloji xidmät

Tähsil müässisälärindä dövlät-psixoloji xidmäti fäaliyyät göstärir. Psixoloji xidmäti psixoloq-praktik häyata keçirir. Psixoloq-praktik öz statusuna görä pedaqoji işçilärä bärabär tutulur.

Maddä 41. Tähsil sistemindä sosial-pedoqoci himayä

Tähsil sistemindä sosial-pedoqoci himayä xidmäti fäaliyyät göstärir. Bu xidmäti sosioloq-pedaqoqlar häyata keçirirlär. Onlar tädris-tärbiyä müässisäläri ilä ailä vä cämiyyät arasında älaqä yaradılmasında iştirak edir, mühitin däyişmäsi ilä älaqädar olaraq valideynlärä mäslähät verirlär. Sosioloq-pedaqoqlar öz statusuna görä pedoqoci işçiyä bärabär tutulur.

Maddä 42. Dövlät, ictimai, kooperativ vä özäl müässisälärin, täşkilatları, habelä ayrı-ayrı vätändaşların tähsil prosesindä iştirakı

Dövlät, ictimai, kooperativ vä özäl müässisälär, täşkilatlar, hämçinin ayrı-ayrı vätändaşlar tädris-müässisälärinä, şagird vä täläbälärä, aspirant vä doktorantlara maliyyä yardımı, maddi vä s. kömäk göstärmäklä tähsil prossesindä iştirak edirlär. Dövlät idarä vä müässisäläri (büdcäyä daxil olmayan), ictimai idarä vä täşkilatlar, kooperativlär vä assosiasiyalar dövlät tähsil müässisälärinä mütäxässis hazırlanması barädä sifarişlär verä bilärlär. Belä sifarişlär dövlät tähsil müässisäsi vä sifarişçi arasında bağlanan müqavilä äsasında tänzim edilir.

Tähsil müässisäsi şurasının qärarı ilä idarä, täşkilat vä müässisälärin nümayändäläri, elm, mädäniyyät xadimläri, başqa sahälärdän olan vätändaşlar tähsil müässisäsinin idaräçiliyinä vä tä`lim-tärbiyä işinä cälb olunur, uşaqların vä gänclärin intellektual, mädäni inkişafına kömäk edir, tärbiyäçilärä vä müällimlärä mäslähät verirlär.

Maddä 43. Tähsil sistemindä tibb xidmäti

Tähsil sisteminä daxil olan bütün tä`lim-tärbiyä müässisälärindä tibb xidmäti täşkil olunur. Tibb xidmätini Sähiyyä Nazirliyinin müvafiq idarä vä müässisäläri, sahä tibb müässisäläri göstärirlär. Tibb xidmätinin göstärilmäsini yerli dövlät orqanları tä`min edirlär.

Maddä 44. Tähsil müässisälärindä iaşänin täşkili

Tähsil müässisälärindä iaşä xidmätinin täşkilinä Ticarät Nazirliyi vä tabeliyindä ticarät vä ictimai iaşä müässisäsi olan başqa nazirliklär, idarä vä täşkilatlar cavabdehdirlär. İaşä xidmätini yerli dövlät orqanları tä`min edirlär. Tädris müässisäläri özläri dä iaşä xidmäti göstärä bilärlär. Yemäyin keyfiyyätinä dövlät näzarätini sähiyyä orqanları häyata keçirirlär.

Maddä 45. Tähsil prosesi üçün sağlam vä tählükäsiz şärait yaradılması

Tähsil müässisäsindä sağlam vä tählükäsiz şärait yaradılmasına cavabdeh onun mülkiyyätçisidir. Yetişmäkdä olan näslin sağlamlığını tä`min etmäk mäqsädilä tä`lim-tärbiyä müässisälärindä bädän tärbiyäsi vä idmanın inkişafına dövlät qayğısı göstärilir. Milli idman növläri dirçäldilir. Tädris planları yenidän näzärdän keçirilir. İdman-sağlamlıq kompleksläri şäbäki genişländirilir.

Tähsil vä tä`lim-tärbiyä müässisäsindä, hämçinin ondan 100 meträdäk mäsafädä spirtli içki vä tütün mä`mulatlarının reklam yayımına yol verilmir.